Uitgeverij Leopold geeft deze dagen een aantal van Tonke Dragts boeken opnieuw uit met een nieuwe cover. Het is een gelegenheid om het werk van deze schrijfster nog eens van dichtbij te bekijken, en een aantal bedenkingen te formuleren over de soms al te simplistische genrebepaling waarvan haar boeken wel eens het slachtoffer worden.
Laat dit een pleidooi zijn voor een andere manier om naar haar oeuvre te kijken. De complexiteit en gelaagdheid van haar boeken verdienen een genuanceerde blik
Algemeen situeren de boeken van Tonke Dragt zich binnen het genre van de fantasierijke verhalen. Het werk van Tonke Dragt laat zich ruwweg onderbrengen in drie grote categorieën. Ten eerste high fantasy en verhalen die gedeeltelijk aanleunen bij sprookjes of daar hun inspiratie halen. Ten tweede toekomstverhalen. Ten derde verhalen die zich afspelen in een dubbelwereld, en die ik  magisch realisme wil noemen.
Torenhoog en mijlen breed en Ogen van tijgers worden doorgaans bestempeld als sciencefiction, hoewel Dragt ze zelf liever toekomstverhalen of toekomstromans noemt. Opmerkelijk is dat er ten tijde van Torenhoog en mijlen breed nog niet genoeg kennis over andere planeten was, wat haar in staat stelde van Venus het tropische en lichtjes psychedelische landschap te maken dat het in de boeken is. Toen de ruimtevaart jaren later aantoonde dat Venus een dorre, snikhete woestijnplaneet is, hield ze haar versie toch aan in Ogen van tijgers omdat het verhaal anders niet zinnig verder kon.
Ogen van tijgers speelt zich op de aarde af, waar we twee mannen volgen (Jock, ex-planeetonderzoeker, en Bart, probleemjongere) die elk op hun manier worstelen met hetzelfde ongrijpbare talent. De extreem controlerende overheid enerzijds en de wilde bossen van Venus anderzijds, zijn botsende motieven in het verhaal, die dienen als versterkende visuele metafoor voor de conflicten in de personages zelf: conformeren of uitbreken? Wie weet het beter: de maatschappij of jijzelf? En als jij voor jezelf beslist dat je tegen de stroom in gaat, omdat je niet anders kunt, wordt iedereen daar dan beter van? In die zin zijn deze twee toekomstromans, 
waarin de futuristische technologie voor hedendaagse lezers misschien wat vreemd, maar eigenlijk niet eens gedateerd aandoet, tijdloze documenten over het gevecht van de mens tegen onderdrukking, en de innerlijke strijd van een enkeling tegen zijn eigen wilde natuur.

(Dit is een abstract van een artikel van Kirstin Vanlierde. De volledige tekst verscheen in De Leeswelp 5, 2011.)
[Kirstin Vanlierde] Masquer le texte

Dertiger Jock Martijn woont op aarde in de verre toekomst. Hij is kunstschilder en creatief begeleider van probleemjongeren. Een van zijn pupillen is Bart Doran (16). De twee herkennen veel van zichzelf in elkaar, maar Bart wantrouwt zijn begeleider. Jock maakt een schilderij met tijgerogen, maar iets zegt hem dat hij dit moet verbergen. Het verhaal verloopt stroperig. Jock ervaart een dreiging, weet niet wat er (met hem) aan de hand is, terwijl de lezer al een vermoeden heeft. Hij ontdekt dat hij telepathisch is en denkt dat Bart deze gave ook heeft. De auteur is literair veel bekroond. Dit boek uit 1982 is een zelfstandig leesbaar vervolg op 'Torenhoog en mijlen breed'*. De dialogen zijn formeel, (te) uitgebreid met veel niet afgemaakte zinnen. Het lijkt wel op een toneeltekst door alle details, de vele herhalingen en aanwijzingen. Een gedicht van Walter de la Mare staat centraal in het verhaal. De bladspiegel is ruim en in cursief staan zowel persoonlijke als telepathische gedachten. Meer een psychologische roman dan een toekomstroman. De plot is eenvoudig, maar de stijl van schrijven is niet geschikt voor een groot publiek. Voor goede lezers vanaf ca. 15 jaar. Masquer le texte

'Ogen van tijgers' is een toekomstroman. Het boek vormt een soort vervolg op 'Torenhoog en mijlen breed'. Maar ditmaal speelt het verhaal zich af op Aarde en niet op de planeet Venus. En er zit een ander personage in de hoofdrol. Jock Martijn, een kunstschilder, was vroeger planeetonderzoeker. Op aarde voelt hij zich gevangen in de door techniek overheerste wereld waarin alle natuur en zelfs het weer aan banden is gelegd en de meeste dieren zijn uitgestorven. Als Creatief Begeleider in het Centrum maakt hij kennis met de rebelse jongen Bart Doran die op Route Z een ongeluk veroorzaakte. Beiden zijn gefascineerd door katten, of zijn het tijgers? In elk geval komen ze in moeilijkheden en worden ze door belangrijke instanties in de gaten gehouden. Wanneer Edu Jansen samen met een team onderzoekers van Venus - of Afroi - terugkeert, wordt Jock met zijn verleden geconfronteerd. Het nieuws dat de onderzoekers meebrengen, maakt velen zenuwachtig. Want in de wouden op Venus is er leven en de Afroini communiceren via telepathie. Langzaam raakt Jock in een web verstrikt, waar hij met moeite uit kan ontsnappen, doordat hij ontdekt dat hij zelf ook gedachten kan lezen. Een selecte groep mensen bezit deze waardevolle eigenschap en uiteraard maakt dit de heersende instanties, die alles via robotten proberen te controleren, bang.
Als toekomstroman is dit boek ietwat achterhaald. Het verscheen voor het eerst begin jaren tachtig en in die tijd is ons futuristisch denken al heel wat veranderd. Met alomtegenwoordige draadloze multimedia en creditcards, kunnen we ons bij voorbeeld al niet meer voorstellen dat een robot de straat op moet om boodschappen te doen en als betaalmiddel een cheque gebruikt. En je hoeft je zetel niet meer uit om een gesprek met beeld te voeren. In de inleiding verwijst de auteur er zelf naar dat we ondertussen ook al weten dat er geen regenbogen zijn op Venus. Maar eerder dan een sciencefictionverhaal is dit een psychologische roman. Het verhaal is fascinerend omwille van de goede karaktertekening van de verschillende personages. Als lezer dring je als het ware in het wezen, zijn en denken van de figuren binnen. Het verhaal is vanuit verschillende standpunten geschreven en is in vijf grote delen opgesplitst. Er zijn enkele losse eindjes, zoals het conflict met Manski dat niet wordt opgelost. De beeldende taal, de gedachtenconversaties en de flarden weergegeven gesprekken maken dit een waardevol boek.
Masquer le texte

'Ogen van tijgers' is een toekomstroman. Het vormt een soort vervolg op 'Torenhoog en mijlen breed', maar ditmaal speelt het verhaal zich af op Aarde en niet op de planeet Venus, met een andere persoon in de hoofdrol. Jock Martijn, een kunstschilder, was vroeger planeetonderzoeker. Op aarde voelt hij zich gevangen in de door techniek overheerste wereld waarin alle natuur en zelfs het weer aan banden is gelegd en de meeste dieren zijn uitgestorven. Als Creatief Begeleider in het Centrum maakt hij kennis met de rebelse jongen Bart Doran, die op Route Z een ongeluk veroorzaakte. Beiden zijn gefascineerd door katten, of zijn het tijgers? In elk geval komen ze erdoor in moeilijkheden en worden ze door belangrijke instanties in de gaten gehouden. Wanneer Edu Jansen samen met een team onderzoekers van Venus terugkeert, wordt Jock met zijn verleden geconfronteerd. Het nieuws dat de onderzoekers meebrengen, maakt velen zenuwachtig, want in de wouden op Venus is er leven en de Afroini communiceren via telepathie. Langzaam raakt Jock in een web verstrikt, waar hij met moeite uit kan ontsnappen, doordat hij ontdekt dat hij kan gedachtenlezen. Een selecte groep mensen bezit deze waardevolle eigenschap en uiteraard maakt dit de heersende instanties, die alles via robotten proberen te controleren, bang. Als toekomstroman is dit boek ietwat achterhaald. Het verscheen voor het eerst begin jaren tachtig en in die tijd is ons futuristisch denken al heel wat veranderd. Met alomtegenwoordige draadloze multimedia en creditcards, kunnen we ons bij voorbeeld al niet meer voorstellen dat een robot de straat op moet om boodschappen te doen en als betaalmiddel een cheque gebruikt. Maar eerder dan een science-fiction verhaal is dit een psychologische roman. Het verhaal is fascinerend omwille van de goede karaktertekening van de verschillende personages. Als lezer dring je als het ware in het wezen, zijn en denken van de figuren binnen. Het verhaal is vanuit verschillende standpunten geschreven en is in vijf grote delen opgesplitst. De beeldende taal, de gedachtenconversaties en de flarden weergegeven gesprekken maken het boek waardevol, maar minder toegankelijk voor het grote jeugdige publiek.
Masquer le texte