Maurice Maeterlinck en prentenboeken, je zou ze niet meteen met mekaar associëren. Onterecht blijkt nu. Jeugdschrijver Do Van Ranst en de uitgeweken Wervikse illustrator Carll Cneut herwerkten De blauwe vogel, het bekende toneelstuk van de tot nog toe enige Belgische schrijver die ooit de Nobelprijs literatuur kreeg (1911). Het resultaat is een moderne vertelling over de zoektocht naar geluk. Do Van Ranst speelt graag met woorden. Dat - samen met de grappige ondertoon - maakt het prentenboek zo leuk om lezen.

Fee Bérylune - met bult, één oog, spitse kin en haakneus met wrat... - klopt aan bij de houthakkerskinderen Tyltyl en Mytyl. Ze moeten op zoek naar de Blauwe Vogel. Alleen die kan haar ongelukkige dochter genezen. Samen met Hond, Poes, Water, Melk, Vuur, Suiker en Brood gaan de kinderen op pad. Hun avontuur brengt hen onder meer in het Land der Herinnering, het griezelige Paleis van de Nacht, een bos vol boze bomen... Blauwe vogels zien ze genoeg, maar nooit is het dé Blauwe Vogel... Of toch ? De mooie illustraties van Carll Cneut versterken nog de poëtische sfeer van de vertelling.

'De Blauwe Vogel', De Eenhoorn, 96 blz., 15,95 euro.

Verberg tekst

In Moskou en Japan groeien kinderen op met het daar klassiek geworden toneelstuk L'Oiseau Bleu van Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck. In België kent iedereen de titel, maar heeft bijna niemand het gelezen. Nu kunnen Nederlandstalige kinderen het prachtige filosofische sprookje ook herontdekken dankzij de sterke bewerking van Do Van Ranst met wondermooie illustraties van Carll Cneut.

De houthakkerskinderen Mytyl en Tyltyl gaan op vraag van fee Bérylune op zoek naar de Blauwe Vogel. Die heeft ze nodig om haar zieke dochtertje te genezen. Dankzij de Diamant Die Ziende Maakt kunnen de kinderen zien wat er binnen in de dingen zit. Zo kunnen ze de ziel van het brood zien en kunnen ze praten met de hond. Samen met Water, Vuur, Poes, Hond, Melk, Brood en Suiker gaan de kinderen op pad. Op hun zoektocht komen ze langs het Land der Herinneringen, het Paleis van de Nacht en de Tuin der Lusten. Het verhaal spreekt tot de verbeelding en de illustraties van Carll Cneut nemen je helemaal mee naar het betoverende universum van Maeterlinck.

De Blauwe Vogel is een mooi droomachtig verhaal vol fantasie. Een perfect kerstboek dat doet denken aan Frank Capra's kerstfilm It's a Wonderful Life!, waarin James Stewart dankzij een engel kan zien hoe de wereld eruit zou zien als hij nooit geboren was en Dickens' A Christmas Carol, waarin de vrekkige Ebenezer Scrooge dankzij een droom tot inkeer komt. Net als die personages leren Mytyl en Tyltyl door hun wonderlijke reis te waarderen wat echt belangrijk is in het leven.

Verberg tekst

Het betoverende universum van Maeterlinck

In Moskou en Japan groeien kinderen op met het daar klassiek geworden toneelstuk L'Oiseau Bleu van Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck. In België kent iedereen de titel, maar heeft bijna niemand het gelezen. Nu kunnen Nederlandstalige kinderen het prachtige filosofische sprookje ook herontdekken dankzij de sterke bewerking van Do Van Ranst met wondermooie illustraties van Carll Cneut.

De houthakkerskinderen Mytyl en Tyltyl gaan op vraag van fee Bérylune op zoek naar de Blauwe Vogel. Die heeft ze nodig om haar zieke dochtertje te genezen. Dankzij de Diamant Die Ziende Maakt kunnen de kinderen zien wat er binnen in de dingen zit. Zo kunnen ze de ziel van het brood zien en kunnen ze praten met de hond. Samen met Water, Vuur, Poes, Hond, Melk, Brood en Suiker gaan de kinderen op pad. Op hun zoektocht komen ze langs het Land der Herinneringen, het Paleis van de Nacht en de Tuin der Lusten. Het verhaal spreekt tot de verbeelding en de illustraties van Carll Cneut nemen je helemaal mee naar het betoverende universum van Maeterlinck.

De Blauwe Vogel is een mooi droomachtig verhaal vol fantasie. Een perfect kerstboek dat doet denken aan Frank Capra's kerstfilm It's a Wonderful Life!, waarin James Stewart dankzij een engel kan zien hoe de wereld eruit zou zien als hij nooit geboren was en Dickens' A Christmas Carol, waarin de vrekkige Ebenezer Scrooge dankzij een droom tot inkeer komt. Net als die personages leren Mytyl en Tyltyl door hun wonderlijke reis te waarderen wat echt belangrijk is in het leven.

Do Van Ranst & Carll Cneut
De Blauwe Vogel
De Eenhoorn, 96 p., 15,95 euro, 10+.

Verberg tekst

We kennen Do Van Ranst vooral als schrijver van probleemboeken voor jongeren. Niet de meest voor de hand liggende auteur voor een sprookjesbewerking. Toch is het geen heel gekke keus. De desbetreffende parabel, geschreven door Maurice Maeterlinck (de enige literaire Nobelprijswinnaar die België ooit voortbracht), verscheen oorspronkelijk als toneelstuk en Van Ranst is ook actief op het gebied van theater. Hoewel zijn versie van De blauwe vogel een geïllustreerde roman betreft, blijft de stijl dicht bij het origineel: veel dialoog en korte, actieve zinnen.
De blauwe vogel vertelt het verhaal van twee arme houthakkerskinderen, Tyltyl en Mytyl. Ze benijden hun welgestelde buren en zijn ervan overtuigd dat rijkdom de enige vorm van geluk is. Aan het einde van het verhaal komen ze tot inkeer en beseffen ze dat juist het delen van je bezit geluk oplevert. Tyltyl en Mytyl bereiken deze conclusie via een droomachtig avontuur. Dat begint met de plotse verschijning van een fee, Bérylune. Zij nodigt de kinderen uit om haar te vergezellen bij haar zoektocht naar een zeldzame blauwe vogel, die haar zieke dochter zal genezen. Het trio wordt begeleid door een bonte stoet, bestaande uit pratende huisdieren (Hond, Poes), tot leven gewekte substanties (Water, Vuur) en drink- en etenswaren (Brood, Suiker, Melk).
Op hun reis ontmoeten Tyltyl en Mytyl onder meer hun overleden grootouders en hun nog ongeboren broertje. Ook bezoeken ze een copieus banket en betreden ze het Paleis van de Nacht. In een van de kamers ontdekken de kinderen de blauwe vogels, maar ze krijgen het aan de stok met gepersonifieerde bomen en slagen er niet in een levende vogel mee naar huis te nemen. De volgende dag klopt hun buurvrouw aan, mevrouw Beringot. Tyltyl en Mytyl herkennen de fee in haar. Mevrouw Beringot heeft ook een zieke dochter en die zou graag Tyltyls duif hebben. Als hij na enige aarzeling besluit zijn huisdier weg te geven, ziet hij tot zijn verbazing dat de vogel blauw geworden is.
Zoals gezegd blijft Van Ranst dicht bij de originele tekst, die hij gemoderniseerd heeft. Zo zijn ‘grootvader’ en ‘grootmoeder’ veranderd in ‘opa’ en ‘oma’, en hebben de feestgangers op het banket nieuwe namen gekregen. ‘Mevrouw Eetaltijd en meneer Drinktteveel’ klinken een stuk vlotter dan ‘het Geluk-te-drinken-als-men-geen-dorst-meer-heeft en het Geluk-te-eten-als-men-geen-honger-meer-heeft’. Van Ransts taalgebruik is bovendien een stuk levendiger en gevarieerder dan dat van Maeterlinck. Bérylune is niet enkel kwaad; ze ‘knarst’ en ‘piept’, ze prikt de kinderen met een stok, ze heeft priemende ogen en een knallende stem. Verder heeft Van Ranst wat gesleuteld aan de volgorde van het verhaal. De originele aktes zijn opgesplitst in hoofdstukken om spanning op te wekken. Deze hoofdstukken eindigen vaak in cliffhangers, bijvoorbeeld met de binnenkomst van de fee of met de belofte van het weerzien met de grootouders.
Toch zijn er bij de bewerking ook een aantal dingen verloren gegaan. Het gebekvecht van Hond en Poes is nadrukkelijk aanwezig, maar hun karakters komen minder goed uit de verf. Poes is nog steeds slinks en schijnheilig, maar haar plan om de kinderen te dwarsbomen — te vermoorden, zelfs — blijft op de achtergrond. Hond, wiens karakteristieke idolatrie en uitbundigheid zo prachtig naar voren komt in het originele toneelstuk, is gereduceerd tot een wat dommige grapjas. De karakters van de tot leven gewekte dingen zijn helemaal afgevlakt. In het origineel heeft bijvoorbeeld het Brood een heel eigen persoonlijkheid (het is een twijfelachtige angsthaas) en dat is in deze versie totaal niet duidelijk.
Ook de strijd van de Dieren en Dingen om menswaardig behandeld te worden, blijft achterwege. In Maeterlincks toneelstuk wordt dit verlangen prachtig gesymboliseerd als de personages zich verkleden in het paleis van de fee. Helaas is deze scène in zijn geheel geschrapt. Dat Van Ranst langdradige scènes heeft ingekort, zoals de discussie tussen de bomen, ligt voor de hand. Maar zijn bomendebat is ook aanzienlijk milder van toon. Hij heeft de opsomming van de verschillende manieren van kindermoord achterwege gelaten, waarschijnlijk om het verhaal toe te spitsen op een jonge doelgroep. Jammer genoeg verliest het stuk zo wel zijn vileine randje.
De duistere ondertoon wordt wel benadrukt in de illustraties van Carll Cneut. Zoals altijd gebruikt hij veel donkere kleuren, overwegend blauwtinten — zeker in dit verhaal is dat een leuke uitwerking van de thematiek. Het gebruik van contrasterend geel symboliseert meestal warmte, zo is het huis van de grootouders een baken van licht tegenover de donkere silhouetten van de kinderen. Sommige van Cneuts figuren zijn onheilspellend: we zien veel schimmen, schedels en sluiers. Andere personages zijn juist heel liefelijk afgebeeld: Suiker is een grote uit toffees opgebouwde gestalte die vaak een beschermende arm om de kinderen slaat en Vuur is een schattig vlammetje op pootjes. Ook heeft Cneut gezorgd voor een running gag in de vorm van personages die geen deel uitmaken van de geschreven tekst. Doorheen het verhaal zijn steeds drie wandelende theekopjes zichtbaar. Dit soort grappige visuele toevoegingen voorkomen dat de prenten al te grimmig worden.
Stilistisch gezien is deze versie van De blauwe vogel een aardige hertaling, die de humor en vaart van het origineel behoudt en tegelijk moderniseert. Het geschaaf aan de thematische onderlaag is wel een minpunt. Maar de nog steeds actuele moraal komt ook in deze bewerking duidelijk naar voren: door iets van jezelf weg te geven, breng je een ander geluk. [Kyra Fastenau] Verberg tekst

Moderne bewerking in proza van het symbolistische toneelstuk 'l'Oiseau Bleu' van Maurice Maeterlinck dat hij schreef in 1905 voor het Moskouse Kunsttheater. Mytyl en Tyltyl, broer en zus, kunnen niet slapen, kijken naar de rijke overburen die feest vieren en worden dan bezocht door de fee Bérylune. De dochter van deze fee is erg ziek en alleen een Blauwe Vogel zou haar kunnen genezen. Ze vraagt Mytyl en Tyltyl om op zoek te gaan naar deze vogel, en op deze magische reis door onder meer het Land der Herinnering ontmoeten zij de meest bizarre en mysterieuze wezens. En de Blauwe Vogel (diez staat voor geluk) laat zich niet vangen, tot ze weer thuis komen. Een uitermate symbolisch, en soms moralistisch verhaal, dat best veel vraagt van de lezer. De auteur is erin geslaagd om van een toch gedateerd sprookje, een vlot verhaal te maken, zonder het oorspronkelijke werk niet in ere te houden. Het magische karakter is gehandhaafd, en dat geldt ook voor de dubbele lagen in het verhaal. De paginagrote kleurenillustraties van Carll Cneut brengen het magische tot leven en zijn stuk voor stuk meesterwerken van illustratiekunst. De tekst staat in een blauw lettertype. Auteur won in 1911 de Nobelprijs voor Literatuur. Mytyl- en Tyltylscholen ontlenen hun naam aan dit sprookje. Vanaf ca. 10 jaar. Verberg tekst

Tyltyl en Mytyl zijn twee arme houthakkerskinderen die met lede ogen aanzien hoe weelderig het er bij hun overburen aan toe gaat. Zij hebben geen schoenen en haast geen speelgoed, alleen een tortelduif heeft Tyltyl. Terwijl ze op een avond door het venster naar hun feestende buren gluren, gaat de deur open en komt er een gebochelde vrouw binnen. Een heks of een fee? De vrouw stelt zich voor als de fee Bérylune. Zij is op zoek naar de Blauwe Vogel voor haar ziek dochtertje en vraagt of ze de vogel van Tyltyl mag hebben. Tyltyl weigert, zijn vogel is niet trouwens niet blauw, zegt hij. Dan vraagt de fee of ze met haar op zoek willen naar de Blauwe Vogel. Als bescherming krijgt hij een toverhoed met een diamant. Als je aan de diamant draait, komt het binnenste, de ziel, van de dingen, de dieren en de mensen tot uiting. Samen met zijn zusje, de fee, die zich Licht laat noemen, de Hond, de Poes (die vals spel speelt), Brood, Suiker, Melk, Vuur en Water, begint Tyltyl aan de tocht.
Eerst komen ze in het 'Land van de Herinnering'. Daar beleven de kinderen een blij weerzien met hun overleden grootouders en denken ze de Blauwe Vogel al gevonden te hebben. Maar die wordt zwart zodra ze het land verlaten. Dan komen ze in het 'Paleis van de Nacht' waar ze heel veel deuren moeten openen waarachter al het leed en de ellende van de wereld te zien is. Als ze denken heel veel blauwe vogels te hebben gevonden, blijken die allemaal dood als ze weer bij Licht komen. In het Paleis van de Nacht is het griezelig en heeft Tyltyl heel veel hulp van de diamant nodig. Als hij daaraan draait, verdwijnt de dreiging.
In het Bos gaan de bomen leven en ze nemen een vijandige houding aan tegenover de houthakkerskinderen. De kinderen hebben immers ook nog vuur bij zich en houthakkers, vuur en bomen, dat gaat niet samen! Dus krijgen ze de Blauwe Vogel, die in de hoogste takken van een Eik zit, niet te pakken. Na het sombere Bos komen ze in de 'Tuin van de Vreugde'. In een bloemenwei zien ze hun moeder, mooier dan ze haar ooit zagen. Zij zegt dat moeders mooier worden bij elke glimlach van hun kind en ze maant hen aan om zeker verder te zoeken. Via het 'Hemelsblauw paleis' komen ze in het rijk van de kinderen die nog moeten geboren worden en weer gaat het verder, nog altijd zonder Blauwe Vogel.
Tenslotte belanden ze in de 'Tuin der Lusten'. En daar gaat het bijna mis want Tyltyl laat zich meeslepen. En trouwens, een vogel was er in die hele tuin niet te zien. Tenslotte staan ze weer voor de deur van de houthakkershut; hun zoektocht heeft een jaar geduurd. Maar de Blauwe Vogel hebben ze niet gevonden. Alle tochtgenoten zijn bedroefd. De dingen en de dieren verliezen hun stem. Licht belooft dat ze altijd als het licht is bij hen zal zijn en zelfs hun gedachten zal verlichten.
En dan schuift mama de gordijnen open en blijkt dat de kinderen de hele tocht gedroomd hebben. Als ze aan het ontbijt zitten, komt er opnieuw een duistere figuur binnen. Het is buurvrouw Berlingot. De kinderen zien echter Fee Bérylune in haar. Ze vraagt om de tortelduif van Tyltyl voor haar zieke dochter. Eerst weigert hij weer maar dan ziet hij dat zijn tortel blauw is. Hij geeft hem aan de buurvrouw en het meisje geneest onmiddellijk. De Blauwe Vogel vliegt weg. Tyltyl roept: Als iemand de Blauwe Vogel vindt, breng je hem dan terug? Wij hebben hem nodig om gelukkig te zijn.
Dit sprookje was oorspronkelijk een toneelstuk dat in 1905 geschreven werd door Maurice Maeterlinck. Het was erg populair en werd opgevoerd van New York over Moskou tot Tokio. Meer nog dan in eigen land werd Maeterlinck wereldwijd bekend. Hij kreeg als enige Belg ooit de Nobelprijs Literatuur in 1911. Maeterlinck was een symbolist, ook 'De Blauwe Vogel' zit vol symbolen. Bijvoorbeeld: Je kunt je blindstaren op wat je allemaal niet hebt in je leven, pas als je alles in een breder perspectief gaat zien en weet wat er in de wereld omgaat kun je de kleine dingen in je onmiddelijke omgeving zien en misschien waarderen. Maeterlinck noemde zijn sprookje een zoektocht naar het geluk. Dat geluk wordt gesymboliseerd door De Blauwe Vogel. Door hem weg te geven wordt Tyltyl gelukkiger.
Dit boek is een bewerking en een vertaling want Maeterlinck schreef in het Frans. Het werd bewerkt door Do van Ranst. Het is fascinerend en zal zeker weten te boeien. Op p. 62 staat 'Bezig?' Met wat?' (waarmee?) en op p. 60 een overbodig belerend vingertje: Nergens kon Tyltyl groenten zien of fruit of iets anders gezonds. De overdadigheid van de schranspartij in het sprookje spreekt voor zich.
Met Carll Cneut als illustrator werd de best denkbare keuze gemaakt, zijn stijl is bijzonder geschikt om de geest van dit sprookje te illustreren. Deze uitgave is een prachtig initiatief om dit sprookje weer onder de aandacht te brengen.
Naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de Nobelprijs loopt er nog tot april 2012 in Gent een tentoonstelling waarin je al wandelend door replica's van decorstukken van opvoeringen in Brussel, New York en Moskou, kunt luisteren naar De Blauwe Vogel.
Verberg tekst